Roślina należącą do rodziny selerowatych, objęty ochroną gatunkową. Inne nazwy zwyczajowe i ludowe: dzięgiel lekarski, anielski korzeń, angelika, anielskie ziele. Roślina ta osiąga wysokość do 2,5 m. Arcydzięgiel wyróżnia się grubą, rozgałęzioną i niczym nie pokrytą łodygą, wewnątrz pustą, a także bardzo dużymi liśćmi. Kwiaty arcydzięgla zebrane są w baldachy, przybierają one barwę żółtozieloną. Kwitną one od maja do czerwca. Cała roślina wyróżnia się intensywnym zapachem. Owoc rośliny to rozłupnia, składająca się z dwóch rozłupek. Arcydzięgiel to roślina, którą z powodzeniem można uprawiać we własnym ogrodzie, przy stworzeniu odpowiednich warunków.
Nie jest trudny w uprawie, ale należy zapewnić żyzną, przepuszczalną glebę, odpowiednio wilgotną. Nasion nie przysypujemy ziemią, powinno się jedynie lekko ugniatać glebę po posianiu. Arcydzięgiel preferuje słoneczne bądź półcieniste miejsca upraw. Nasiona umieszczamy w glebie pod koniec lata (najwcześniej pod koniec lipca do końca sierpnia). Korzeń arcydzięgla czyli surowiec leczniczy zbiera się ponad rok po wysiewie, w październiku. Arcydzięgiel to gatunek dwuletni. W pierwszym roku upraw pojawia się rozeta liściowa, w kolejnym wypuszczana jest rozgałęziona łodyga z pędem kwiatostanowym.
Skład: olejek eteryczny, flawonoidy, związki kumarynowe, garbniki i kwasy organiczne.
Występowanie: występuje w górzystych i na wilgotnych terenach Europy i Azji. W Polsce arcydzięgiel rośnie zazwyczaj w pasmach górskich, a także nad brzegiem potoków, nad rzekami i blisko wybrzeży. W Polsce występują dwa podgatunki arcydzięgla: dzięgiel litwor typowy i dzięgiel litwor nadbrzeżny.
Właściwości i działanie:
– Główne zastosowanie: w dolegliwościach układu pokarmowego, zaburzenia trawienia, naturalny środek uspokajający.
– Korzeń arcydzięgla wykorzystywany jest do leczenia wielu dolegliwości ze strony układu pokarmowego. Stosowany jest jako środek na wrzody żołądka, ból brzucha, niestrawność, niweluje skurcze żołądka będące przyczyną bólu, działa wiatropędnie. Jest doskonałym sposobem na problemy trawienne, zwiększa wydzielanie kwasu żołądkowego i śliny. Pobudza enzymy trawienne – pepsyny i pentagastryny – w żołądku. Jest doskonałym środkiem na pobudzenie apetytu.
– Sprawdzony środek się przy zaparciach i wzdęciach.
– Pochodne furanokumaryny, a także składniki olejku eterycznego działają rozkurczowo na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego zmniejszając bóle brzucha.
– Działa moczopędnie oraz napotnie.
– Pomocniczo stosowany także w leczeniu chorób ze strony układu oddechowego. Polecany przy kaszlu ze względu na działanie wykrztuśne. Pomaga pozbyć się zalegającej w płucach wydzieliny.
– Wykazuje silne właściwości przeciwzapalne, antybakteryjne, a także wzmacniające organizm.
– Stanowi naturalny środek uspokajający. Zaleca się wypijanie herbat z arcydzięgla w celu wyciszenia. Stosowany przy łagodnych stanach niepokoju, jak również przy nerwicy wegetatywnej. Można stosować również w celu łagodzenia napięcia nerwowego, nadmiernego pobudzenia i przy bezsenności.
– Usprawnia krążenie krwi.
– Olejek z arcydzięgla pomaga zmniejszać bóle reumatyczne i nerwobóle
– Naturalny środek do regulowania krwawień miesiączkowych.
– Pomocnicze stosowany w leczeniu migren.
– Właściwości oczyszczające organizm pomagają w przypadku zatruć alkoholem czy przy przedawkowaniu nikotyny.
– Stosowany także pomocniczo w łuszczycy, bielactwie, a także do łagodzenia trądziku. Trzeba jednak pamiętać o zachowaniu ostrożności przy stosowaniu arcydzięgiela ze względu na jego właściwości fotouczulające.
– Ma zastosowanie kosmetyczne w pielęgnacji włosów – płukanki z arcydzięgla pomagają zmniejszyć przetłuszczanie się włosów i zniwelować łupież.
– Olejek arcydzięglowy wykorzystuje się przy produkcji perfum.
– Wykorzystywany do produkcji likierów ziołowych i wódek.
Przepisy lecznicze:
Napar wspomagający trawienie
Składniki:
– 1 łyżka rozdrobnionego korzenia arcydzięgla,
– szklanka wody 250 ml.
Korzeń arcydzięgla zalewamy szklanką wrzącej wody, parzymy pod przykryciem 15-20 minut. Przecedzamy napar. Napój należy wypijać maksymalnie trzy razy dziennie, po pół szklanki między posiłkami. Aby poprawić trawienie zaleca się pić napar przed posiłkiem. Jeśli zależy nam na wiatropędnych właściwościach naparu, to powinniśmy spożywać go po posiłku.
Olejek arcydzięglowy do zastosowania zewnętrznego.
Składniki:
– 100 gramów rozdrobnionego korzenia arcydzięgla,
– 100 ml spirytusu 70 procent.
Korzeń zalewamy spirytusem, następnie odstawiamy powstałą mieszankę na 2 tygodnie. Po tym czasie przecedzamy i przelewamy do naczynia z zakrętką. Olejek należy stosować wyłącznie zewnętrznie wcierając maksymalnie 20 kropli w bolące miejsce. Wskazania to bóle reumatyczne, nerwobóle, korzonki.