Brzoza to powszechnie występujące, światłolubne i wieloletnie drzewo, które dożywa nawet do 200 lat. Brzoza występuje pod postacią drzew, ale i można spotkać także krzewy brzozowe. Brzoza osiąga wysokość nawet 30 metrów. Należy do rodziny brzozowatych. Liczba gatunków brzozy jest trudna do określenia, ze względu na występujące licznie mieszańce międzygatunkowe. Według niektórych danych wyróżnia się nawet sto gatunków brzozy. Standardowe opracowania podają jednak tylko 60 odmian brzozy.
Według badań naukowców, obecność brzóz służy pozytywnie środowisku naturalnemu poprzez ich dobry wpływ na jakość powietrza. Nie są to drzewa wymagające. Jeśli chodzi o podłoże to rosną one dobrze nawet na gorszych glebach o małych wymaganiach pokarmowych. Występują zarówno na piaszczystych, suchych glebach, jak i na glebach wilgotnych, gliniastych. Są mrozoodporne, nie potrzebują dużego nasłonecznienia, choć najlepiej rozwijają się właśnie na stanowiskach dobrze nasłonecznionych. Brzozy dobrze znoszą bardzo wysokie temperatury.
Drzewa te bardzo często występują obok sosen pospolitych, dębów szypułkowych i jałowców. W Polsce można je często spotkać zwłaszcza w parkach, ogrodach, na polanach i w zagajnikach leśnych.
Kora brzozy wygląda charakterystycznie, ma odcień kredowobiały, natomiast w dolnej części pnia przybiera odcień niemal czarny. Liście brzozy mają z początku odcień jasnozielony, swoje najlepsze właściwości osiągają w okresie wiosennym. Na przełomie kwietnia i maja pozyskuje się z brzozy cenny sok o wspaniałych właściwościach dla zdrowia. Podczas jesieni liście drzewa brzozy ciemnieją przybierając odcień żółci lub złota, by następnie opaść zimą. Brzoza brodawkowata to jedna z najczęściej występujących odmian brzozy w Polsce. Drzewo to charakteryzuje się białą, gładką korą, która wraz wiekiem ulega łuszczeniu na poziomo i odpada cienkimi płatkami. Liście, kora, pąki i sok pozyskiwany z brzozy stanowią doskonały surowiec o zdrowotnych właściwościach. Sok z brzozy nazywany oskołą zbiera się wczesną wiosną przed pojawieniem się pąków liści. Liście z brzozy należy zbierać w miejscach, które występują z dala od miasta.
Popularne gatunki brzóz w Polsce to:
– Brzoza brodawkowata.
– Brzoza cukrowa.
– Brzoza czarna.
– Brzoza omszona.
Występowanie: brzozy są popularne w strefie umiarkowanej. Występują w Europie, Ameryce Północnej oraz w niektórych rejonach Azji. Szczególnie licznie rosną na terenie północnej Eurazji.
Skład: flawonoidy, saponiny, garbniki, betulina, olejki eteryczne oraz kwas askorbinowy. Liść brzozy zawiera także sole mineralne: związki wapnia, cynku, potasu, żelaza, magnezu i manganu.
Sok z brzozy bogaty jest w witaminę C, miedź, żelazo, zawiera też witaminy z grupy B, potas, garbniki, flawonoidy, wapń, fosfor, kwas cytrynowy i jabłkowy.
Właściwości i działanie:
– Korzystne oddziaływanie na układ moczowy.
– Wzmacnia układ odpornościowy. Polecana przy leczeniu infekcji.
– Stosowana pomocniczo w leczeniu anemii.
– Wspomaga oczyszczanie wątroby, reguluje przemianę materii.
– Łagodzi dolegliwości związane z układem trawiennym.
– Pomocniczo stosowana przy chorobie wrzodowej.
– Pomocna przy nadciśnieniu tętniczym.
– Wykazuje działanie antybakteryjne i przeciwzapalne. Stosowana zewnętrznie korzystnie wpływa na leczenie trądziku, a także na podrażnienia i stany zapalne. Wykorzystywana w kosmetyce także do preparatów przeciwzmarszczkowych. Uważa się, że brzoza przyczynia się do zwiększenia produkcji kolagenu i elastyny co pozytywnie wpływa na stan cery zwłaszcza dojrzałej.
– Napar z brzozy polecany jest do pielęgnacji włosów z łupieżem lub przetłuszczających się. Wzmacnia też włosy i nadaje im blasku, sprawia, że szybciej się regenerują i są mniej osłabione.
– Chłodne okłady z liści brzozy są świetnym sposobem na opuchnięte, zmęczone powieki i oczy.
– Pomaga usunąć nadmiar wody i szkodliwe produkty przemiany materii z organizmu. Wykazuje właściwości moczopędne, napotne.
– Stosowana także przy reumatyzmie i rwie kulszowej. Pomaga zregenerować obolałe mięśnie.
Przepisy lecznicze:
Napar z liści brzozy
Składniki:
– 2 łyżki suszu.
– Szklanka wody.
Susz umieszczamy w niewielkim garnku. Zalewamy szklanką wrzącej wody i gotujemy maksymalnie 5 minut na wolnym ogniu. Następnie odstawiamy pod przykryciem na 10 minut. Mieszankę przecedzamy i pijemy.
Sok z brzozy
Sok z brzozy można wydobyć samodzielnie z pnia drzewa, trzeba mieć jednak na uwadze to, że jest to dosyć czasochłonny proces. Sok z brzozy spływa bardzo powoli. Aby uzyskać sok potrzebujemy plastikowej rurki lub butelkę z lejkiem. Potrzebny będzie także ostry nóż lub siekierka, ewentualnie wkrętarka na baterie. Należy w pniu wywiercić otwór na maksymalnie 3 cm. Następnie umieszczamy jeden koniec rurki w pniu, a drugi koniec w naczyniu, do którego będzie spływać sok. Jeżeli odwierty mają niewielką średnicę i głębokość to w takim przypadku zagoją się one same. Odwierty większe robione wiertarką należy posmarować pastą ogrodniczą do ran. Uzyskany sok przechowujemy w lodówce w szklanej butelce maksymalnie do 3 dni. Pamiętajmy, by sok chronić przed słońcem. Zaleca się pić sok z brzozy z dodatkiem cytryny, gdyż ma on wtedy jeszcze lepsze właściwości prozdrowotne.